Recenzja / All About Jazz
John Kelman dla portalu All About Jazz
Recenzja albumu “Wisława”, z przypomnieniem poprzednich albumów Stańko wydanych w ECM.
allaboutjazz.com
Tomasz Stanko New York Quartet: Wisława
Autor
JOHN KELMAN,
Opublikowano: 1 marca 2013 r.
Powracając w 1994 roku na łono ECM aby nagrać Matkę Joannę(1995), Tomasz Stańko praktycznie zrestował swą karierę, wielce obiecującą już w latach 1970-tych, kiedy to wydał Balladynę (1976) w tej wytwórni i nagrywał dla niej z innymi muzykami, m.in. z fińskim perkusistą Edwardem Vesalą i amerykańskim basistą Garym Peacockiem. Ale polski trębacz bynajmniej nie przespał lat 1981 – 1994, wydawał mnóstwo płyt w Polsce, z których żadna — oprócz Bluish (Power Bros, 1992) i Bosonossa (Gowi, 1993) — nie zbliżyła się do tego, co wydał w swojej niemieckiej wytwórni. Być może obecność na tych ostatnich dwóch płytach artystów wiernych ECM — na Bluish basisty Arild Andersena i perkusisty Jona Christensena, a na Bosonossa tej samej grupy, z którą potem nagrał Matkę Joannę i Leosię (ECM, 1997) (Bobo Stenson,- fortepian Anders Jormin – bas i Tony Oxley -perkusja) przyczyniła się do odrodzenia zainteresowania szefa ECM Manfreda Eichera muzyką Stańki.
Tak czy owak od dwóch dziesięcioleci kariera trębacza nabiera impetu, czy to na czele różnorodnych projektów, od hołdu dla rodaka, polskiego pianisty / kompozytora Krzysztofa Komedy (Litania, 1997), po przewodnictwo młodziutkiemu polskiemu triu od mroczno- melancholijnego Soul of Things z 2000 ku dzisiejszej samodzielnej pozycji w katalogu ECM (Marcin Wasilewski Trio, ostatnio słyszane na Faithful, 2011), czy gdy tworzył nową grupę do nagrania Dark Eyes (2010), w której wywiązało się niesamowite współdziałanie duńsko/fińskie i której występ 2009 performance na norweskim Molde Jazz Festival był zaledwie rozgrzewką dla płomiennego setu closing show rok później zamykającego TD Ottawa International Jazz Festival.
Ale to chyba właśnie teraz, dzieląc czas pomiędzy Nowy Jork i Warszawę, Stańko sformował w swym New York Quartet, na jego debiucie nagraniowym Wisława, najlepszą grupę w swojej karierze. Udział basisty Thomasa Morgana i perkusisty Geralda Cleavera w katalogu ECM rósł przez ostatnią dekadę, Morgana na płytach gitarzysty Johna Abercrombiego i pianisty Masabumi Kikuchi, a Cleavera na płytach multi-saksofonisty Roscoe Mitchella, i basistów Miroslava Vitousa i Michaela Formanka.
Asem w rękawie jest tu jednak David Virelles , tak samo zresztą jak na wybitnej płycie The Sirens (2013), debiucie saksofonisty Chrisa Pottera w ECM jako lidera. Już na Continuum (Pi, 2012) Virelles, imigrant z Kuby, zrzucał okowy, które więziły jego wcześniejsze granie z Kanadyjczykami, m.in. z basistą Roberto Occhipintim i saksofonistką/ flecistką Jane Bunnett. Nie żeby zrywał ze swymi łacińsko /afro- kubańskimi korzeniami, które łączy z klasycznym wykształceniem i zamiłowaniem do zakręconych pianistów jazzowych, takich jak Andrew Hill i Thelonious Monk, ale na The Sirens, a może jeszcze bardziej tu, na Wislawie, Virelles swobodniej exploruje wszystkie punkty tej wyjątkowej konstelacji i, wciąż ledwie po trzydziestce, szybko udowodnił, że zasługuje, aby wymieniać go jednym tchem z Jasonem Moranem, Craigiem Tabornem i Bradem Mehldau’em, innymi amerykańskimi pianistami, których Eicher sporo się ostatnio nasłuchał.
Wśród niezmiennie imponującej dyskografii Stańki w ECM Wisława wyróżnia się tym, że wygląda na to, iż Stańko zestawił zespól, który od samego początku może osiągać ten szerszy horyzont, który zawsze widać było w jego nagraniach, choć w każdym na szczególny, swoisty sposób. Ten kwartet Stańki z łatwością przechodzi od lekkomyślnych manifestacji wolności czystszej (“Faces “), ognistego swingu (“Asssassins “) i balladerki w kolorze indygo (” Metafizyka “) do poezji w tonie rubato (“Song for H”), epizodycznych uniesień (“Tutaj -Here “) i zadumanej melancholii (“Shaggy Vandal”). Dwie wersje utworu tytułowego wiodą od swobodnej elegancji (“Wisława”) po płomienne popisy potęgi, wirtuozerskie bez uciekania się do narcystycznej pirotechniki (“Wisława, var.”). Ten kwartet jest o dużo za dobry, aby odwoływać się do gimnastyki poklepywania się po plecach, po którym aż nazbyt często zupełnie niesłusznie rozpoznaje się, czy grupa działa.
Tymczasem, choć w grupie tej błyszczą wszyscy, z osobna i razem – czy słyszeliście ostatnio parkę bas/bębny bardziej pomysłową niż Morgan / Cleaver, którzy jak trzeba suną na luziku, ale zawsze z uchem czujnym, aby ruszyć za ruchem partnerów, albo się postawić? – i w bród tam imponujących solówek, a wszystko to służy zdradliwie znajomym kompozycjom Stańki. Ton Stańki z charakterystycznym żwirem opowiada o życiu przeżytym na dobre i złe, a jego zdolność do egzekwowania żaru z trzewi i niemal natychmiast kontrastowania go pasażami wrażliwca pozostaje po dziś dzień niezrównana.
Każda z grup Stańki od Matki Joanny była wyjątkowa – na swój własny sposób mocna – ale z żadną nie mógł pozwolić sobie na rozmach wolności, jaki słychać na dwóch płytach, dwunastu utworach i stu minutach Wisławy. Kwartet Stańki z Wasilewskim przez siedem lat dorastał powoli do swobodniejszego grania ale nigdy, pomimo sporadycznych chwil odlotu, nie stracił wrodzonego liryzmu; w kwintecie Dark Eyes chodziło głównie o czas; a kwartet Leosia , nawet z muzykami o takim talencie do motywicznych melodii jak Stenson i Jormin, w kontekście bardziej wyzwolonego podejścia Oxley’a do czasu musiał interpretować te cechy.
Na Wisławie, Stańko ma wszystko, w grupie, której możliwości już teraz wydają się nieskończone. Z niewątpliwą wiernością tradycji, nawet jak się wije, kręci a od czasu do czasu spada z podpór i wpuszcza z zaświatów przypadkowe idee kontekstowe, New York Quartet Stańki wygląda na grupę, jakiej Stańko zawsze szukał.
Lista utworów: CD1: Wisława; Assassins; Metafizyka; Dernier Cri; Mikrokosmos; Song for H. CD2: Oni; April Story; Tutaj – Here; Faces; A Shaggy Vandal; Wisława, var.
Skład: Tomasz Stanko: trąbka; David Virelles: fortepian; Thomas Morgan: kontrabas; Gerald Cleaver: perkusja.
